17 Қаң 2024

Мақалаға түсініктеме: «Жалақы шығынға сәйкес өседі»

Бағаларға анализдер «Қазақмыс Корпорациясы» ЖШС орналасқан қалалардағы ең танымал және қолжетімді сауда нүктелерінде, атап айтқанда, Жезқазған, Қарағанды, Балқаш қалаларында, супермаркеттер мен базарларды қоса алғанда жүргізіледі.

Жезқазған қаласы бойынша «Ұлы дала», «Самади», «Акцент», «Юникс», «Органик» дүкендерінде 64 негізгі азық-түлік тауарларына мониторинг жүргізілуде.

Тұтыну қоржынындағы тауарлардың құны жұмыс істейтін аймақтардағы қызметкерлердің санын ескере отырып, орташа алынған мән ретінде есептеледі, оның ішінде:

· Жезқазған-54%;

· Балқаш – 21,5%

· Қарағанды-22,2%

· Астана, Алматы қалалары-2,3%.

Мысалы, Жезқазған қаласында қарақұмық 698 теңге, Қарағанды қаласында-871 теңге, Балқаш қаласында-652 теңге, 3 өңір бойынша орташа құнын есептеу (698*54%)+(871*21,5%)+(652*22,2%) = 709 теңге.

Бұл ретте отбасылық шығындарды дәл анықтау үшін азық-түлік өнімдерін тұтынудың ғылыми негізделген нормаларына негізделген ұтымды тұтыну нормалары бойынша шығындарды есептеу арқылы демографиялық көрсеткіштер де (жынысы, жасы) да, отбасы мүшелерінің еңбек ауырлық дәрежесі де ескеріледі. («Тамақ өнімдерін тұтынудың ғылыми негізделген физиологиялық нормативтерін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің 2016 жылғы 9 желтоқсандағы No 503 бұйрығы) 1 адамға да, жалпы отбасына да.

Жылына тұтынудың ұтымды нормаларына сәйкес 1 адамға шаққанда картопты тұтынудың жан басына шаққандағы орташа нормасы 100 килограмды құрайды, Жезқазған қаласы бойынша баға бір жыл ішінде 28% – ға төмендеді (2022 жылдың желтоқсан айында--175 теңге, 2023 жылдың желтоқсанында —125 теңге). 1 адамға шаққанда жан басына шақандағы орташа тұтыну мөлшері күріш жармасы 8,4 килограмм, осыған ұқсас кезеңде құны 11 % - ға-87 теңгеге өсті (2022 жылдың желтоқсан айында -774 теңге, 2023 жылдың желтоқсанында---861теңге).

Бұдан шығатыны, азық-түлік себетінің құнын есептеу кезінде тауардың абсолютті құнына ғана емес, сонымен қатар 1 адамға да, отбасына да жан басына шаққандағы тұтынудың орташа нормасы ескеріледі.

Жоғарыда айтылғандардың негізінде 2022 жылғы желтоқсаннан 2023 жылғы желтоқсанға дейінгі кезеңде негізгі азық-түлік себетіне, азық-түлік емес тауарлар мен қызметтерге шығындардың өсуі 5,1% -. құрады. Осылайша, 2023 жылғы желтоқсанға 1 адам үшін шығындар 128 217 теңге болып отыр. (өткен жылы 122 016 теңгеге қарсы). Оның ішінде негізгі азық - түлік өнімдеріне жұмсалатын шығындар-70 519 теңге (67 109 теңгеге қарсы).